Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2018 cho thấy ung thư gan là một trong 5 loại gây tử vong hàng đầu. Ước tính có khoảng 782 nghìn ca tử vong mỗi năm, chiếm 8,2% số người chết vì ung thư toàn cầu.
Năm 2018 thế giới ghi nhận hơn 840 nghìn người phát hiện mới ung thư gan, phần lớn ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới (WCRF) xếp Việt Nam trong nhóm những nước mắc ung thư gan cao nhất.
TS.BS. Phạm Xuân Dũng, Giám đốc BV. Ung bướu TP.HCM, cho biết năm nay đánh dấu lần đầu tiên số bệnh nhân ung thư gan tại Việt Nam vượt qua ung thư phổi, xếp thứ nhất ở cả số mắc mới lẫn tỷ lệ tử vong.
Tổ chức Ung thư Toàn cầu (GLOBOCAN) thống kê năm 2018 Việt Nam có 25.335 ca mắc mới ung thư gan và căn bệnh cướp đi 25.404 sinh mạng. Bệnh ung thư phổi xếp thứ hai với 23.667 người phát hiện bệnh và 20.701 người tử vong.
GS. Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam, cho biết ung thư gan là ung thư tế bào nguyên phát của gan. Ở nước ta ung thư gan thường gặp hàng đầu ở cả nam lẫn nữ, nguy cơ ở đàn ông gấp ba lần phụ nữ.Bệnh khó phát hiện sớm nên tỷ lệ trị khỏi rất thấp.
Theo GS. Hùng, ung thư gan tiến triển thầm lặng, ban đầu hầu như không có triệu chứng. Sau đó xuất hiện các triệu chứng khá mờ nhạt, dễ nhầm lẫn như cảm giác ăn không ngon, khó tiêu, mệt, nặng ở dưới bờ sườn bên phải. Bệnh nhân thường đến gặp bác sĩ khi bướu đã lan rộng. Giai đoạn trễ có thể gặp các triệu chứng như bụng trướng nước, không thèm ăn, mệt mỏi, vàng da…
Gánh nặng ung thư gan đến từ người nhiễm viêm gan siêu vi B và C, thức uống có cồn, ăn thực phẩm chứa nấm mốc aflatoxin.
Hiện thế giới có khoảng 325 triệu người đang nhiễm virus viêm gan b, C, nguy hiểm là phần lớn không hề biết mình mắc bệnh.Việt Nam nằm trong vùng dịch viêm gan do virus với số mắc đang ngày càng tăng nhanh. Đây là yếu tố nguy cơ chủ yếu của ung thư gan. Viêm gan do virus B, C diễn tiến âm thầm thành xơ gan, gặp ở 80 – 90% bệnh nhân ung thư gan.
Một số yếu tố nguy cơ khác gây ung thư gan là độc tố nấm mốc aflatoxin thường có trong các loại ngũ cốc ẩm mốc, uống nhiều rượu bia, các bệnh chuyển hóa như gan nhiễm mỡ, đái tháo đường, bệnh ứ chất sắt…
TS. Phạm Hùng Cường, Trưởng khoa Ngoại 2, BV. Ung bướu TP. HCM cho biết tỷ lệ tử vong của ung thư gan còn khá cao.Nếu phát hiện ở giai đoạn sớm, việc điều trị hiệu quả, thời gian sống dài hơn. Các phương pháp điều trị ung thư gan chủ yếu hiện nay là phẫu thuật cắt gan, phá hủy khối u tại chỗ bằng sóng cao tần RFA hay vi sóng MWA, nút mạch hóa chất TACE, liệu pháp nhắm trúng đích.
Các chuyên gia nhận định ung thư gan ở Việt Nam gia tăng nhanh và tỷ lệ tử vong cao là do chủng ngừa viêm gan B chưa đầy đủ, người mắc bệnh viêm gan chưa tuân thủ điều trị. Người dân cũng chưa ý thức tầm soát ung thư gan định kỳ, đặc biệt là những người có yếu tố nguy cơ cao như nhiễm siêu vi viêm gan B, C, nghiện rượu, gia đình có người ung thư gan…
Việc tầm soát bên cạnh xét nghiệm máu thường dựa vào siêu âm, CT-scanner hoặc chụp MRI.
Một số khuyến cáo phòng ngừa ung thư gan
– Nên khám sức khỏe định kỳ 6 – 12 tháng. Nếu có vấn đề về gan như tăng men gan, gan nhiễm mỡ, viêm gan… phải chú ý điều trị triệt để.
– Chi phí xét nghiệm viêm gan hiện nay tương đối thấp, chỉ khoảng hơn 100 nghìn đồng. Người phát hiện bệnh viêm gan siêu vi B, C phải tích cực chữa trị và tầm soát định kỳ. Virus viêm gan lây qua đường máu, quan hệ tình dục và mẹ truyền sang con. Cần thực hiện an toàn tình dục, không sử dụng chung những dụng cụ có thể gây trầy xước dính máu như bàn chải đánh răng, kim tiêm, kìm bấm móng tay, dụng cụ xăm.
– Hạn chế rượu bia.
– Tránh các hóa chất gây ung thư, không ăn gạo, ngũ cốc nhiễm nấm mốc aflatoxin.
– Duy trì trọng lượng hợp lý, tránh tăng cân.
– Tiêm chủng phòng ngừa virus viêm gan B, nhất là trẻ mới sinh để giảm nguy cơ ung thư gan trong tương lai.
Lượng tiêu thụ rượu bia tại Việt Nam đang ở mức báo động với hơn 305 triệu lít rượu và 4,1 tỷ lít bia mỗi năm. Tính bình quân đầu người trên 15 tuổi ở cả hai giới, một người Việt uống 8,3 lít cồn nguyên chất, gấp hơn 4 lần Singapore.
Số liệu của Bộ Y tế cho thấy trong 5 năm từ 2010, số nam giới Việt uống rượu bia đã tăng 15%. Một người đàn ông Việt Nam trung bình tiêu thụ 27,4 lít cồn nguyên chất một năm, xếp thứ 2 Đông Nam Á và thứ 29 trên thế giới.
THẢO PHƯƠNG
